Polskie przepisy przewidują kary za prowadzenie pojazdów pod w pływem alkoholu. Przewidują je zarówno w ruchu lądowym, wodnym, jak i  powietrznym. Oznacza to, że wbrew pozorom pojazdem jest nie tylko to, co jeździ, lecz i inne środki transportu. Kluczową kwestią w rozpatrywaniu spraw osób, które prowadziły pojazd pod wpływem alkoholu jest to, czy dany pojazd był pojazdem niemechanicznym czy mechanicznym. Od tego zależy rodzaj kary jaką poniesie kierujący.

Niestety dokładnego określenia tego czym jest pojazd mechaniczny nie znajdziemy w ustawie Prawo o ruchu drogowym. Kwestię tę wyjaśnia jednak bardzo dokładnie Sąd Najwyższy.

Wyrok SN z dnia 25 października 2007 r., sygn. III KK 270/07

Obowiązująca ustawa karna, jak i ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2003 r., Nr 58, poz. 515) nie definiują określenia „pojazd mechaniczny”, jakkolwiek ta druga w art. 2 jednoznacznie odróżnia pojęcie: „pojazdu silnikowego” od „roweru”, stanowiąc, iż tym pierwszym jest „pojazd wyposażony w silnik, z wyjątkiem motoroweru i pojazdu szynowego”, zaś tym drugim „pojazd jednośladowy lub wielośladowy poruszany siłą mięśni osoby jadącej tym pojazdem”. Za pojazdy mechaniczne należy uznać pojazdy zaopatrzone w poruszający je silnik (pojazdy samochodowe, maszyny rolnicze, motocykle, lokomotywy kolejowe, samoloty, helikoptery, statki wodne i inne), jak również pojazdy szynowe zasilane z trakcji elektrycznej (tramwaje, trolejbusy). Jeżeli chodzi o inne – niemechaniczne – pojazdy, to będą nimi w szczególności zaprzęgi konne, rowery, a także statki żaglowe, szybowce. Ponadto nie są pojazdami mechanicznymi rowery zaopatrzone w silnik pomocniczy o pojemności skokowej nieprzekraczającej 50 cm3, które zachowują wszystkie normalne cechy charakterystyczne budowy, umożliwiające ich zwykłą eksploatację jako rowerów.

Inną kwestią kluczową w rozpatrywaniu takich sytuacji jest to, o jakim stanie wpływu alkoholu na organizm mówimy. Inaczej traktuje się bowiem osoby „podchmielone”, a inaczej osoby pijane. Jest to jednak dokładnie określone w Ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. 1982 nr 35 poz. 230):

Art. 46
2. Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
1) stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo
2) obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
3. Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
1) stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo
2) obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

Na najniższą karę mogą liczyć osoby w stanie po użyciu alkoholu prowadzące pojazd niemechaniczny. W najgorszej sytuacji będą osoby prowadzące pojazd mechaniczny  w stanie nietrzeźwości. W zależności od tego z jakim stopniem nietrzeźwości policjant ma do czynienia w trakcie kontroli, zastosowanie znajdą przepisy Kodeksu wykroczeń (stan po użyciu alkoholu) lub Kodeks karny (stan nietrzeźwości).

Od 2013 r. sądy nie traktują nietrzeźwych kierujących pojazdami niemechanicznymi jako przestępców, oznacza to, że w przypadku pijanych rowerzystów, kajakarzy, szybowników itd. może nie zostać orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów, a kierowca nie straci prawa jazdy. Wcześniej w takich przypadkach sąd miał obowiązek orzec zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów. Obecnie nadal może to uczynić, ale nie musi. Ewentualne orzeczenie zakazu należy do indywidualnej oceny sądu.

Pojazd niemechaniczny, stan po użyciu alkoholu lub stan nietrzeźwości

Osoba kierująca pojazdem niemechanicznym (rower, kajak, rower wodny, żaglówka, szybowiec, lotnia) niezależnie od stopnia nietrzeźwości, nie jest traktowana jako przestępca lecz osoba popełniająca wykroczenie. Sprawa takiej osoby i tak trafia do sądu, gdzie prowadzona jest sprawa o wykroczenie. Zazwyczaj w takich przypadkach nie jest orzekany zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów, choć często zdarza się, że jest orzekany zakaz prowadzenia pojazdów takiego typu, jakim zostało popełnione wykroczenie. Oprócz tego na sprawcę wykroczenia nakładana jest grzywna w wysokości nie mniejszej niż 50 zł.

Pojazd mechaniczny, stan po użyciu alkoholu

Osoba, która będąc  w stanie po użyciu alkoholu prowadzi samochód, motocykl, motorówkę, samolot lub inny pojazd mechaniczny, musi liczyć się z utratą prawa jazdy na okres od 6 miesięcy do 3 lat. W takich przypadkach sprawa trafia do sądu, gdzie prowadzona jest sprawa o wykroczenie. Długość zakazu prowadzenia pojazdów jest zależna od oceny sądu. Oprócz tego na sprawcę wykroczenia nakładana jest grzywna w wysokości nie mniejszej niż 50 zł.

Pojazd mechaniczny, stan nietrzeźwości

Osoba, która będąc  w stanie nietrzeźwości prowadzi samochód, motocykl, motorówkę, samolot lub inny pojazd mechaniczny będzie odpowiadać przed sądem za przestępstwo. W takich sytuacjach wobec kierującego jest orzekany zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów, co wiąże się z zatrzymaniem prawa jazdy na okres od minimum 3 lat. Oprócz tego na sprawcę przestępstwa nakładana jest grzywna w wysokości co najmniej 5 tys. zł, a w przypadku ponownego zatrzymania za taki sam czyn, kara w wysokości minimum 10 tys. zł.

Niezależnie od rodzaju pojazdu oraz stopnia nietrzeźwości należy powstrzymać się od kierowania pojazdami będąc pod wpływem alkoholu.

Przepisy

Kodeks wykroczeń (Dz.U. 1971 nr 12 poz. 114)

Art. 86. § 1. Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, nie zachowując należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, podlega karze grzywny.
§ 2. Kto dopuszcza się wykroczenia określonego w § 1, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 przez osobę  prowadzącą pojazd można orzec zakaz prowadzenia pojazdów.
Art. 87. § 1. Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 złotych.
§ 1a. Tej samej karze podlega, kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu inny pojazd niż określony w § 1.
§ 2. Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu inny pojazd niż określony w § 1, podlega karze aresztu do 14 dni albo karze grzywny.
§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów.
§ 4. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1a lub 2 można orzec zakaz prowadzenia pojazdów innych niż określone w § 1.

Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553)

Art. 42. § 1. Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.
§ 2. Sąd orzeka, na okres nie krótszy niż 3 lata, zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa wymienionego w § 1 był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art. 173, art. 174 lub art. 177.
§ 3. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie popełnienia przestępstwa określonego w art. 178a § 4 lub jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 173, którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, albo w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 177 § 2 lub w art. 355 § 2 był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami.
§ 4. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach określonych w § 3.”;
Art. 173. § 1. Kto sprowadza katastrofę w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającą życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 4. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 174. § 1. Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Art. 177. § 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli pokrzywdzonym jest wyłącznie osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na jej wniosek.

Data artykułu: 19 sierpnia 2015 r.