infoCAR

Jesteś w naszym starym serwisie.

Serwis działa, niedługo wszystkie usługi będą w nowym info-car.pl

Zaloguj się

Niesłyszący z prawem jazdy – nauka i egzaminowanie z wykorzystaniem urządzenia GRASER

Utworzono: 30-08-2019 18:49

W latach 2015-2018 Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych S.A. uczestniczyła w projekcie zainicjowanym przez Stowarzyszenie Pomocy Niepełnosprawnym SPiNKa dotyczącym przygotowania i dostosowania tłumaczeń pytań egzaminacyjnych oraz systemu teleinformatycznego do możliwości egzaminowania osób niesłyszących na prawo jazdy kategorii B

Źródło: PIMOT

Źródło: PIMOT

Niesłyszący z prawem jazdy – nauka i egzaminowanie są już możliwe

W latach 2015-2018 Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych S.A. uczestniczyła w projekcie zainicjowanym przez Stowarzyszenie Pomocy Niepełnosprawnym SPiNKa dotyczącym przygotowania i dostosowania tłumaczeń pytań egzaminacyjnych oraz systemu teleinformatycznego do możliwości egzaminowania osób niesłyszących na prawo jazdy kategorii B. 

Stowarzyszenie SPiNKa mając na co dzień do czynienia z osobami niepełnosprawnymi od wielu lat sygnalizowało dużą potrzebę i konieczność  dostosowania systemu egzaminowania na prawo jazdy do potrzeb osób niepełnosprawnych.  Podczas rozmów z tymi osobami, można było dostrzec silną potrzebę równego traktowania, w tym również w zakresie zdobywania prawa jazdy kategorii B. Zasady podnoszenia przez osoby niesłyszące kwalifikacji zawodowych lub uzyskiwania uprawnień, nie w każdym przypadku były takie same, jak w przypadku osób w pełni sprawnych. Realizacja marzeń o własnym dokumencie prawa jazdy, wymagała odpowiedniego dostosowania procedur egzaminacyjnych do możliwości osób niesłyszących. Egzamin teoretyczny dla osób niesłyszących musiał uwzględniać to, że osoby te posługują się mniejszym zasobem słów i zwrotów oraz inaczej konstruują zdania. Znaczna część pytań egzaminacyjnych zawierała określenia całkowicie, niezrozumiałe dla tej grupy. Pytania Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych S.A. były tworzone przez wyspecjalizowaną grupę ekspertów, językoznawców oraz psychologów, są znakomicie przygotowane dla osób słyszących. To niestety nie oznaczało, że tak samo dobrze będą sobie z nimi radzić osoby niesłyszące.

Stowarzyszenie SPiNKa podjęło inicjatywę wprowadzenia w Polsce systemowego rozwiązania umożliwiającego i ułatwiającego osobom niesłyszącym możliwości nauki jazdy i egzaminowania, w sposób gwarantujący im poprawne rozumienie treści pytań egzaminacyjnych. 

W tym celu wystąpiono z wnioskiem do Narodowego Centrum Badań i Rozwoju o wsparcie do realizacji takiego projektu i założeń z niego wynikających. Udział w konkursie zobowiązał Stowarzyszenie SPiNKa do powołania konsorcjum, aby wspólnie móc zrealizować założenia projektowe. Wraz ze Stowarzyszeniem Spinka, w projekcie udział wzięli: 

Przemysłowy Instytut Motoryzacji (PIMOT), Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych S.A. (PWPW), Wojewódzki Ośrodek Ruchu Drogowego (WORD Warszawa) i Instytut Głuchoniemych w Warszawie.

Zadaniem Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych zgodnie z założeniami projektu było wyselekcjonowanie pytań PWPW do tłumaczenia oraz przygotowanie rozwiązania teleinformatycznego umożliwiającego  przeprowadzenie egzaminu na prawo jazdy dla osób niesłyszących.  Zmodyfikowany system egzaminacyjny zawierał filmy z pytaniami tłumaczonymi na dwa języki migowe do wyboru .

Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych S.A. spośród wszystkich pytań egzaminacyjnych, wyselekcjonowała około 500 pytań do tłumaczenia. Wybór był pracą czasochłonną, należało bowiem wziąć pod uwagę dodatkowe czynniki i wymagania. Struktura bazy pytań zawiera bloki tematyczne, w których  poruszane są zagadnienia wymagane przepisami. Znajomość tego materiału jest niezbędna do bezpiecznego kierowania pojazdem. Przy wyborze pytań do tłumaczenia dla osób niesłyszących niezbędnym było dokonanie selekcji ze względu na konstrukcję zdania, jego złożoność oraz długość. Przy wyborze pytań, konieczne było również zachowanie ich różnorodności tematycznej tak, aby egzamin był kompletny i zgodny z wymaganiami prawnymi. W tym celu w egzaminie teoretycznym dla osób niesłyszących znalazły się wymagane grupy zagadnień potrzebnych do sprawdzenia wiedzy kandydata na kierowcę według obowiązującej struktury bazy pytań egzaminacyjnych.

Struktura bazy pytań egzaminacyjnych, czyli bloki tematyczne, są określone zgodnie z ustawą o kierujących pojazdami i idącym za nim rozporządzeniem w sprawie  komisji ds. rekomendacji i weryfikacji pytań egzaminacyjnych na prawo jazdy. Wybór pytań był dokonywany ze szczególnym uwzględnieniem symetrycznego rozłożenia liczby pytań z każdego bloku. Tak przygotowany zestaw został przekazany w celu nagrania filmów z tłumaczeniem migowym tych pytań egzaminacyjnych.

Różne osoby niesłyszące mogą posługiwać się odmiennymi językami migowymi: PJM tj. polskim językiem migowym oraz SJM tj. systemowym językiem migowym. Z uwagi na ten fakt, tłumacz języka migowego musiał przetłumaczyć każde pytania na dwa języki. PWPW podjęło się zadania weryfikacji parametrów technicznych przygotowanego materiału z tłumaczeniami oraz obróbki graficznej otrzymanych  filmów. W każdym przekazanym tłumaczeniu pytania, należało dokonać zmiany tła na jednolity kolor, sprawdzić czy spełniają one wymagane parametry techniczne oraz przetestować poprawność ich funkcjonowania w przygotowanym środowisku teleinformatycznym. Najtrudniejszym zadaniem, okazało się zapewnienie odpowiedniej długości przygotowanych nagrań z tłumaczeniami. Pomimo ustalonych wytycznych niestety zdarzało się, że ułamki sekund, komplikowały cały test i uniemożliwiały przeprowadzenie egzaminu w wymaganym przepisami prawa czasie. Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie przewidział innego czasu na egzamin, a forma tłumaczenia migowego nie odzwierciedla czasu przeznaczonego na przeczytanie formy pisanej. 

Egzamin teoretyczny na prawo jazdy składa się z dwóch części, podstawowej z wyborem prawidłowej odpowiedzi TAK lub NIE oraz części specjalistycznej z wyborem odpowiedzi A,B lub C. Egzamin państwowy na prawo jazdy przeprowadzany jest za pomocą systemu teleinformatycznego PWPW S.A. Każda z dwóch części ma określony nieprzekraczalny czas na udzielanie odpowiedzi na zawarte w niej pytania. W zakresie pytań z części podstawowej łączny czas na zapoznanie się i udzielenie odpowiedzi to 35 sekund, natomiast w części specjalistycznej jest to 50 sekund. Pomimo starannego doboru pytań, część z nich musiała zostać ponownie przetłumaczona lub poddana kolejnej obórce czasowej. Niemniej zgodnie z harmonogramem cały materiał został zaimplementowany do dostosowanego do realizacji tego projektu stworzonego przez PWPW systemu teleinformatycznego. 

Wspólnie z konsorcjantem WORD Warszawa w jego siedzibie na ul. Odlewniczej, została przygotowana dedykowana sala w celu przeprowadzania egzaminu osób biorących udział w projekcie.

W sali w WORD Warszawa zostały  przygotowane trzy stanowiska komputerowe dla zdających. Egzaminy były przeprowadzane zgodnie z zasadami państwowego egzaminu na prawo jazdy. Kandydaci mogli wybrać, w którym z dwóch języków PJM czy SJM chcieli zdawać. Zapoznali się z zasadami panującymi na egzaminie, z obsługą systemu do egzaminowania oraz przeszli egzamin próbny w wybranym języku migowym. W zależności od grupy, efekt pilotażowego egzaminu przynosił różne wyniki. Niemniej osoby niesłyszące bardzo pozytywnie odbierały przygotowane rozwiązania. Dla wielu z tych osób jest to bowiem bardzo ważny krok rozwoju osobistego w życiu codziennym.  Możliwość pokonania kolejnej bariery i zaistnienia na rynku pracy to kolejne szanse dla takiej grupy społecznej, jak również poczucie akceptacji i sprawiedliwości społecznej. Zdecydowana większość osób spośród grupy egzaminowanych wybierała język migowy PJM. 

Przygotowanie części teoretycznej egzaminu na prawo jazdy, to jednak tylko połowa egzaminu na prawo jazdy. Do przygotowania pozostało opracowanie rozwiązania umożliwiającego komunikację pomiędzy egzaminatorem a kandydatem na kierowcę w trakcie przeprowadzania praktycznej części egzaminu państwowego. W toku prac powstało urządzenie techniczne o nazwie GRASER (Graficzny System Emisji Rozkazów). Jest to urządzenie w wyglądzie przypominjące tablet lub nawigację samochodową, które instalowane jest wewnątrz pojazdu egzaminacyjnego w miejscu bardzo dobrze widocznym dla kandydata na kierowcę. Celem tego urządzenia jest komunikacja egzaminatora z kandydatem na kierowcę za pomocą piktogramów. Urządzenie ma wgrane polecenia egzaminacyjne zgodne z Rozporządzeniem w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień.  Urządzenie posiada funkcję rozpoznawania mowy, dzięki czemu słowne polecenia egzaminatora w ułamku sekundy przekształcane są w obraz graficzny wyświetlany na ekranie urządzenia. GRASER pozwala na bardzo precyzyjną komunikację z kandydatem na kierowcę, a przy tym nie jest odwracana uwaga kierującego pojazdem od drogi, jak by to miało miejsce w sytuacji korzystania z usług tłumacza języka migowego. W ten sposób niesłyszący kandydat na kierowcę może się w pełni skupić na prowadzeniu pojazdu i wykonywaniu zadań egzaminacyjnych.

Prace konsorcjum, w którym uczestniczyło PWPW zaowocowało wykonaniem prototypów takich urządzeń. Aby przedsięwzięcie odniosło sukces, GRASER musiał trafić również do szkolenia, kandydat na kierowcę musi bowiem nauczyć się komunikatów, by podczas egzaminu wiedzieć dokładnie, co ma zrobić i jak jechać. Znajomość języka migowego wśród instruktorów nauki jazdy jest znikoma, ale  nawet jeżeli instruktor nauki jazdy zna język migowy lub byłby w pojeździe tłumacz, to nie jest dopuszczalne, by kursant obracał się i patrzył na migane gesty w czasie jazdy samochodem, takie ruchy są skrajnie niebezpieczne. Urządzenie zostało tak skonstruowane, że oprócz poleceń egzaminacyjnych rozpoznaje inne wczytane rozkazy możliwe do użycia podczas szkolenia. Rozwiązanie jest wygodne nie tylko dla kursanta, który nie ma problemu z odczytaniem polecenia, jak również dla instruktora czy egzaminatora, który również nie ma obawy czy przekaz został prawidłowo odebrany. Tym samym jeden z czynników stresogennych podczas egzaminu został zminimalizowany, a komfort nauki podniesiony. W ten sposób zadbaliśmy również o aspekt większego bezpieczeństwa na drodze podczas nauki lub egzaminu. 

GRASER będzie mógł być wykorzystywany zarówno do egzaminowania, jak również do szkolenia kandydatów na kierowców. Piktogramy zostały starannie opracowane tak, aby ich graficzna realizacja   w formie ikon, nie powodowała traktowania ich jako podpowiedź ułatwiająca egzaminowanemu wykonanie manewru.

Dla wszystkich osób uczestniczących w projekcie było to bardzo pouczające doświadczenie, które w zamian za ogrom pracy i zaangażowania, dało bardzo wiele satysfakcji.  Dzięki pracy profesjonalistów zrzeszonych w konsorcjum, udało się wymyślić, zrealizować kurs i egzamin na prawo jazdy kategorii B, dzięki temu okazało się , że duża grupa dotychczas pomijanych osób, może być pełnoprawnymi kierowcami, którzy w sposób bezpieczny i odpowiedzialny, będą w stanie prowadzić pojazd. Na uwagę zasługuje tutaj ogromna chęć i zapał osób niesłyszących do tego, by stać się uczestnikami ruchu. Kategoria B pozwoli niesłyszącym na realizację marzeń o niezależnej od nikogo mobilności, ale  jest też pierwszym krokiem w drodze do realizacji celów zawodowych, w tym byciu kierowcą wyższych kategorii, takich jak C. Stosowne przepisy zostały uchwalone już rok temu, teraz pozostaje tylko dostosować już wypracowane rozwiązania do kolejnych kategorii prawa jazdy. Wierzymy też w ostateczny sukces niesłyszących kierowców zawodowych na rynku pracy, chociaż przed nimi jeszcze wiele trudności i barier do pokonania. 


Podziel się