Zgodnie z przepisami, drogą publiczną jest taka droga, z której może korzystać każdy zgodnie z jej przeznaczeniem. W przypadku dróg gruntowych, mówimy zazwyczaj o drogach gminnych znajdujących się na wsi. Jak wskazuje nazwa, właścicielem takiej drogi jest gmina i to ona odpowiada za jej utrzymanie. W przypadku dróg polnych, zlokalizowanych na prywatnym terenie, nie mówimy już o drogach publicznych i nie obowiązują tam przepisy ruchu drogowego (chyba, że właściciel zadecyduje inaczej).

W ustawie Prawo o ruchu drogowym nie znajduje się definicja drogi gruntowej. Mamy natomiast przepis mówiący o tym, czym droga gruntowa nie jest:

Art. 2
2) droga twarda – drogę z jezdnią o nawierzchni bitumicznej, betonowej, kostkowej, klinkierowej lub brukowcowej oraz z płyt betonowych lub kamienno-betonowych, jeżeli długość nawierzchni przekracza 20 m; inne drogi są drogami gruntowymi;

W kategorii dróg gruntowych znajdą się zatem drogi, gdzie jezdnię stanowi ubita ziemia, żużel, gruz, drobne kamienie, szuter itp. Ciekawostką jest natomiast to, że zgodnie z przepisem droga asfaltowa o długości 15 m jest drogą gruntową.

Na publicznych drogach gruntowych obowiązują standardowe przepisy ruchu drogowego. Jeżeli nie ma ograniczeń prędkości, nie jest to oznakowany obszar zabudowany, to tego typu drogami można jeździć z prędkością 90 km/h. Taka prędkość może jednak być zbyt wysoka, choć wszystko zależy od stanu drogi, jej szerokości i warunków ruchu. Dla wielu dróg gruntowych, gdzie znajdują się dziury, wyboje, koleiny, kałuże itd. bezpieczna będzie znacznie niższa prędkość – nawet dla samochodów terenowych.

Większość dróg gruntowych, to również drogi dwukierunkowe, choć bardzo często ich szerokość nie sprzyja swobodnemu wymijaniu się dwóch  samochodów osobowych. W takich przypadkach konieczna jest współpraca kierowców, by nie doprowadzić do stłuczki. W takich przypadkach należy zwolnić i zjechać jak najbliżej prawej strony jezdni, a nawet wjechać na pobocze.

Należy pamiętać, że wjeżdżając z drogi gruntowej na drogę twardą, kierujący włącza się do ruchu. W takim przypadku musi ustąpić pierwszeństwa wszystkim pojazdom znajdującym się na drodze twardej. W takich przypadkach nie obowiązuje zasada prawej ręki.    

Art. 17.
1. Włączanie się do ruchu następuje przy rozpoczynaniu jazdy po postoju lub zatrzymaniu się niewynikającym z warunków lub przepisów ruchu drogowego oraz przy wjeżdżaniu:
(…)
2) na drogę z pola lub na drogę twardą z drogi gruntowej;

Na drogach gruntowych obowiązują takie same zasady, jak na innych drogach publicznych. W każdej chwili kierowca może zostać skontrolowany przez policję, może być poddany badaniu alkomatem itd.

Kierowca decydując się na przejazd drogą gruntową powinien brać pod uwagę własne umiejętności, doświadczenie, a także możliwości prowadzonego przez siebie pojazdu. Na takiej drodze mogą znajdować się różnego rodzaju pułapki: duże dziury, wertepy, kałuże, koleiny utworzone przez ciągnik rolniczy lub samochód terenowy. W wielu przypadkach przejazd taką drogą będzie poza zasięgiem typowego samochodu osobowego. Uparta jazda na wprost może być okupiona uszkodzeniem zawieszenia, karoserii lub unieruchomieniem pojazdu.

O ile w dobrych warunkach pogodowych, drogi gruntowe raczej nie stanowią przeszkody dla pojazdów, o tyle sytuacja zmienia się diametralnie, gdy zacznie padać deszcz. Wówczas grunt zaczyna nasiąkać, koła w najlepszym przypadku zaczynają tracić przyczepność, a w najgorszym, zapadają się w nasiąknięty grunt. W takich przypadkach przydaje się opanowanie i odrobina wiedzy. Przede wszystkim nie należy dopuszczać do jeszcze głębszego zakopania się w grunt. Nie wolno zatem obracać kołami napędowymi, gdy samochód jest unieruchomiony. Takie zachowanie powoduje, że pojazd „wgryza się” w ziemię jeszcze głębiej, co jeszcze bardziej utrudnia wydostanie się. Najprostszą metodą na wydostanie się, jest podłożenie pod koła napędowe dywaników samochodowych lub innych przedmiotów przywracających przyczepność: suche gałęzie, łodygi przydrożnych roślin itd. Przy próbie wyjechania z przeszkody, należy unikać poślizgu kół (mielenia). W tym celu najlepiej będzie skorzystać z drugiego biegu, a jeżeli ten będzie za słaby, pierwszego. Jeżeli i to nie przyniesie rezultatu, wówczas należy wezwać pomoc, lub pójść do zabudowań wiejskich. W większości gospodarstw znajdują się ciągniki rolnicze, z ich pomocą wydostanie się z błota powinno być kwestią sekund.